Leven in tijden van Corona (2)

Leven in tijden van Corona (2)

In deze tijden van Corona voel ik sterk de behoefte om mijn  gedachten op papier te zetten en mijn emoties te verwoorden. Vandaar dat ik een tweede verhaal over dit onderwerp schrijf en dat op Reislogger plaats. Ik beschouw deze periode maar als een soort ‘reis naar binnen’!

Wat heeft mij de afgelopen twee weken in het nieuws getroffen? Ik vond het heel bijzonder dat het kabinet iemand als Martin van Rijn als minister heeft aangesteld. Het lijkt me heel belangrijk om in deze dagen niet aan partijpolitiek te doen, maar over je eigen schaduw heen te springen. 
Ook het aanbod van Duitsland om patiënten uit Nederlandse ziekenhuizen op hun ic-afdelingen op te nemen, heeft mij geraakt. 
Ik had het in mijn vorige column al over de kracht van woorden (zie: Pascal Mercier, “Het gewicht van de woorden”). Al eeuwen geleden gingen mensen elkaar in tijden van nood verhalen vertellen. Denk bijvoorbeeld aan de Decamerone van Boccacio, een boek uit 1350 toen de pest Italië teisterde. Tien jonge mensen uit Florence zaten in quarantaine op het Toscaanse platteland en om de tijd te doden vertelden ze elkaar verhalen over (vooral) de geneugten van het leven die ze nu zo node moesten missen.
Sinds maandag 23 maart lezen acteurs van de ITA-groep samen met het Nationale Theater dagelijks een verhaal uit deze Decamerone voor. De initiatiefnemer Ivo Hove zegt hierover: “We gaan zo lang door totdat we uit de crisis zijn. We hebben honderd dagen te gaan. Langer mag het echt niet duren.” 

Ik vind het nogal ironisch dat we in het jaar dat we 75 jaar Bevrijding zouden vieren, zelf een soort onvrijheid ervaren. Uiteraard mag je de situatie anno 2020 niet gelijk stellen met die van WOII, maar er zijn zeker overeenkomsten. Mensen zijn bang en mogen of kunnen nauwelijks nog naar buiten. Ze weten niet waar ze aan toe zijn en hoelang deze ‘intelligente lockdown’ zal duren. Een onlangs afgenomen enquête geeft aan dat veel Nederlanders rekenen op een half jaar of zelfs langer. Ephimenco, columnist van het dagblad Trouw, spreekt zelfs van de 3 P’s: Paniek, Paranoia en Psychose!
Alle geplande activiteiten rond 4 en 5 mei kunnen nu niet doorgegaan. Diederik van Vleuten zegt hierover in een rubriek van het dagblad Trouw van 3 april (‘Wat te doen op 4 en 5 mei?’) het volgende:
“Draai de treurnis over het doorsnijden van de oorspronkelijke plannen eens om. Die grote stilte die er dit jaar zal zijn, is een wonderlijke speling van het lot. De Dodenherdenking gaat op een grootse manier recht doen aan wat er toen gebeurd is. Heel Nederland zit nu in hetzelfde schuitje en we gaan die avond een grote verbondenheid met elkaar voelen, dat is mijn voorspelling. Er komen hogere kijkcijfers voor de nationale dodenherdenking dan ooit. Het wordt een onvergetelijke 4 mei.”
Ook Gerdi Verbeet, de voorzitter van het 4 en 5 meicomité, gaf een tijdje geleden bij DWDD al aan dat ‘haar’ comité druk bezig is om de nationale dodenherdenking op de Dam toch - zij het in een aangepaste vorm - door te laten gaan. Het zal zonder publiek gebeuren: sober, maar - misschien wel juist daardoor - extra indrukwekkend!  Hoogstwaarschijnlijk zal Willem-Alexander - samen met Maxima - een krans leggen en daarna een toespraak houden. 

Ik zit in het Bestuur van de Gorcumse Literatuurprijs. Al in juni 2019 hadden we besloten om - in aansluiting op 75 jaar Bevrijding – Vrijheid als thema te kiezen. Om ook jongeren te motiveren om over Vrijheid (in de ruimste zin van het woord) na te denken en naar aanleiding daarvan een verhaal of gedicht te schrijven heb ik een Lesbrief voor de Gorcumse middelbare scholen ontworpen. Er staat o.a. een verhaal over Esther van Vriesland in. Zij was een joods meisje dat in de oorlog in Gorinchem woonde en een dagboek heeft bijgehouden. De familie Van Vriesland is al vrij vroeg in de oorlog opgepakt en Esther is in oktober 1942 in Auschwitz vergast. Haar dagboek (dat overigens - literair  gezien - van veel mindere kwaliteit is dan het dagboek van Anne Frank) is vijf jaar geleden opnieuw uitgegeven en heeft als titel “Esther was joods”. Tevens staat er in de Lesbrief een korte biografie van Marinus Spronk. Hij was een Gorcumse verzetsheld die opereerde onder de bijnaam ‘Rode Max’. Hij is in september 1943 gearresteerd en ter dood veroordeeld. In januari 1944 is hij op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd.
Deze Lesbrief heeft veel extra inzendingen opgeleverd, zodat de juryleden een ruime keuze hadden. Er zijn zo’n 150 verhalen en gedichten verdeeld over drie categorieën (volwassenen, jeugd 12-15 en jeugd 16-19 Jaar) ingestuurd. We hadden op 18 maart in het intieme Peeriscoop (theater aan de Boerenstraat, waar ik mijn 65e verjaardag gevierd heb) zes prijswinnaars in het zonnetje willen zetten, ware het niet dat het Coronavirus roet in het eten gooide.
Het was tevens de bedoeling geweest om tijdens de herdenking in de Grote Kerk en Buiten de Waterpoort een selectie van de ingezonden verhalen en gedichten te presenteren. Uiteraard kan dit nu allemaal niet doorgaan, maar ook in dit geval kan de moderne technologie waarschijnlijk uitkomst bieden. Er zijn plannen om filmpjes met de winnaars op te nemen en die via Gorcum TV uit te zenden.
Kortom: dit zijn de initiatieven die ons hoopvol stemmen!

Tot slot wil ik een mooi gedicht met jullie delen. Het is van Ingmar Heytze en heet “Vogels, vissen”. Ook hieruit spreekt veel vertrouwen in de toekomst! 

Vogels, vissen

Zet de radio uit. Je hoort niets
nieuws. De stilte wacht geduldig af.
Vouw de krant dicht. Hij was oud
voordat hij werd gedrukt.
Zoek niet, deel niet, duim niet tot je
vierkant ziet.
Zet eindelijk het scherm op zwart.

Ik ben net zo bang als jij, net zo
bezorgd voor iedereen
die ik niet missen kan. Ik had ook
gespaard voor andere dingen:
verre reizen, eerste hulp bij een.
gebroken hart,
een auto die wat vaker start.

Maar: in Wuhan hoor je vogels
zingen.
Boven China was de luncht nog nooit 
zo blauw
in Venetië zien ze vissen in het 
helderste water sinds tijden.

De kunst van leven was altijd
dezelfde: ongevraagd komen,
ongewild gaan, intussen doen wat je
het liefste doet,
vrede sluiten met je lot.

Sluit de voordeur. Zet de duindeur
open, voel de zon op je gezicht.
Denk voor je uit wat niemand
hardop durft te zeggen:
Wij zijn een virus dat een virus heeft
Gekregen.