Hugo de Groot

Hugo de Groot

Woensdagavond was het zover. Na zo’n anderhalf jaar voorbereiding was daar eindelijk de prijsuitreiking van de schrijfwedstrijd ‘wat laat je na, hoe wil je herinnerd worden?’ We gingen met de pont naar Slot Loevestein om ‘ons’ Hugo de Grootjaar feestelijk af te sluiten. Ook de boekpresentatie vond daar plaats. Burgemeester Reinie Melissant mocht het eerste exemplaar van het Hugo de Grootboek in ontvangst nemen. Zij was er – terecht! - erg lovend over!

Hoewel ik een paar maanden geleden al een bijdrage voor het boek geschreven heb, voel ik me nu pas vrij om mijn verhaal met jullie te delen.

Wat laat je na, hoe wil je herinnerd worden?

1. Inleiding:

Het thema ‘wat laat je na, hoe wil je herinnerd worden?’ is nauw verbonden met het Hugo de Grootjaar en laat me niet los. Hoe bijzonder is het immers om 400 jaar na dato nog steeds in het – ik zou bijna zeggen – collectief geheugen aanwezig te zijn! Twee jaar geleden wezen we kleindochter Imme van toen een jaar of vijf/zes tijdens een wandeling door Woudrichem Slot Loevestein aan en wilden we haar het verhaal over Hugo de Groot vertellen. Haar reactie luidde – met een zelfs enigszins beledigde ondertoon! - : ‘o, dat is toch die man in die boekenkist? Die ken ik allang! Ik heb er een boek over.’ En inderdaad… toen we haar thuisbrachten, kwam ze meteen met een boek vol historische verhalen, waaronder dat over de ontsnapping van Hugo in de boekenkist, aanzetten. Je hoeft kinderen van die leeftijd dus niets meer te vertellen! Ook mijn kleinzoons van nu vijf en zes spreken over Hugo de Groot alsof ze hem kennen. Ze vragen regelmatig: ‘Gaan we nog een keer naar het kasteel van Hugo? We zijn er al zolang niet meer (op bezoek) geweest.’  Echt grappig om te zien en te horen dat het verhaal van de boekenkist nog altijd zeer tot de verbeelding spreekt! Dat Hugo de Groot samen met Erasmus, Spinoza, Van Leeuwenhoek en Christiaan Huygens één van de vijf belangrijkste geleerden van zijn tijd was en als gevolg van een geloofsgeschil gevangen zat, is een feit dat de kleinkinderen zich misschien later zullen realiseren! En dat er een trieste kant aan het verhaal zit, wordt hun dan wellicht ook duidelijk. Hugo de Groot heeft immers na zijn aankomst in Gorinchem afscheid moeten nemen van zijn vaderland en heeft de rest van zijn leven in ballingschap moeten doorbrengen. 

2. Wat laat je na?

Als ik erover na ga denken wat ik nalaat als ik er niet meer ben, word ik ongenadig geconfronteerd met een afscheid van het leven. Het aloude, universele verhaal over Elckerlyc wordt dan erg actueel. Ieder mens (= elckerlyc!) moet in deze allegorie aan het einde van zijn leven afscheid nemen van zijn lichaamsfuncties (zoals kracht, kennis en wijsheid) en zijn familie en vrienden. Je moet immers als mens leren loslaten en accepteren dat alles minder wordt.

Ik heb in mijn 68-jarige leven al diverse keren afscheid moeten nemen. Ik geef hiervan een paar voorbeelden die overigens nadrukkelijk van verschillende orde zijn. Onlangs ben ik ernstig ziek geweest en daardoor heb ik enigszins in kracht en energie ingeboet. Er zijn – soms al op jonge leeftijd - dierbare vrienden overleden. Ik heb mijn eerste echtgenoot, de vader van mijn dochter, verloren. Met enige weemoed heb ik eindexamenklassen uitgezwaaid, waarmee ik na al die jaren een goede band had opgebouwd. Bovendien heb ik iets van het “lege nest syndroom” ervaren, toen mijn dochter het huis uitging.

Nu bijna drie jaar geleden ben ik – na 41 jaar onderwijs - met pensioen gegaan, een afscheid van mijn leven in het arbeidsproces. Ik ben mijn gehele werkzame leven docent geweest. Iets heel spectaculairs heb ik dan ook niet nagelaten! Ik heb niets uitgevonden en geen kunstwerken of iets anders tastbaars gemaakt. Hopelijk hebben generaties kinderen door mijn lessen goed of in ieder geval beter Nederlands leren lezen en schrijven en de liefde voor literatuur meegekregen. Zelf heb ik geprobeerd via mijn blog (gerritenellen.reislogger.nl) ook een – zij het bescheiden – bijdrage aan het geschreven woord te leveren.

Wel heb ik een prachtige dochter op de wereld gezet en die heeft op haar beurt weer twee fantastische jongens gebaard.

Zolang de kinderen en kleinkinderen er nog zijn, zal ik in zekere mate blijven bestaan. Waarschijnlijk zal mijn naam nog wel eens vallen. Je bent echter pas echt dood, als je naam niet meer genoemd wordt. Als dus de generatie van de kleinkinderen ook uitgestorven is, raakt ook mijn naam in de vergetelheid. Misschien ben ik nog via Google (of een andere zoekmachine) op Internet te vinden, maar dat is het dan wel. Ik vind het een raar en naar idee, maar zo gaat het nu eenmaal. 

3. Hoe wil je herinnerd worden?

Een quote van Loesje luidt: Wees jezelf; er zijn al zoveel anderen! Ik zou inderdaad in de herinnering willen blijven als een authentieke persoon. Ik hoop dat leerlingen zich mij herinneren als een consequente (zelfs wat strenge), maar zeer betrokken docent met hart voor leerlingen en haar vak. Zeker in de hoedanigheid van coördinator en later teamleider bovenbouw vwo heb ik nog wel eens impopulaire maatregelen moeten nemen. Gelukkig hebben leerlingen mij dat doorgaans niet kwalijk genomen. Ze zagen (overigens vaak in tweede instantie!) wel in dat een disciplinaire maatregel noodzakelijk en terecht was! Dit kwam ook omdat ze wel wisten dat ik – als de nood aan de man was – voor hen door het vuur ging en mijn uiterste best deed om naast hen te staan en samen met hen problemen op te lossen. Er is in de negentiger jaren een interview met mij verschenen in het in het boek “Compassie” en dat gaat vooral over mijn betrokkenheid op het wel en wee van leerlingen. Vooral in mijn functie van counselor en vertrouwenspersoon die ik vanaf 2007 vervuld heb, kon ik die compassie tot uitdrukking brengen.

Ook nu heb ik nog dierbaar contact met sommige oud-leerlingen. Dit geldt ook voor een aantal oud-collega’s met wie ik een hechte vriendschap heb opgebouwd. De basis was een goede, creatieve  en betrouwbare samenwerking en die is uitgegroeid tot vriendschap.

Met mijn kleinkinderen heb ik een goede band. Hopelijk zullen die zich hun oma herinneren als een gezellig iemand die altijd bereid was mee te gaan in hun spel. Binnen lieten we bijvoorbeeld met Lego en Playmobil onze fantasie de vrije loop en buiten hebben we menig zandkasteel (doorgaans met een gevangenis!) gebouwd. Ook zijn we vaak naar de bioscoop, het theater en musea geweest. Logeren was een feest!  

Is zo’n leven betekenisvol genoeg geweest? Voor mij wel. Ik ben tevreden over mijn arbeidzame leven. Ik zou zo weer voor een studie Nederlands kiezen en het onderwijs ingaan. Ook ben ik dankbaar voor mijn gepensioneerde bestaan: mijn leven met Gerrit, met wie ik o.a. al een aantal mooie reizen gemaakt heb, de goede band met kinderen en kleinkinderen en andere familie, veel sociale contacten, inspirerend vrijwilligerswerk, zoals bij de GLP en theater Peeriscoop, Wat wil je nog meer?!

Gorinchem, mei 2021

Ellen du Cloux